بیماری آلزایمر Alzheimer’s disease چیست؟
یکی از مهمترین و رایجترین زیر شاخه های دمانس بیماری آلزایمر است. یک بیماری زوال عصبی است که معمولا به کندی آغاز می‌شود و به تدریج رو به وخامت می‌رود. ۶۰ تا ۷۰ % موارد دمانس را مبتلایان به آلزایمر تشکیل می دهند. هرچند که هیچ درمان قطعی برای این بیماری به ثبت نرسیده است ولی تشخیص زودرس و درمان علائم آن در جلوگیری از شدت و پیشرفت بیماری موثر می باشد.
علائم بیماری آلزایمر
علائم اولیه آلزایمر در بسیاری از موارد به پیری و استرس نسبت داده می شوند. مشهود ترین علائم آن عبارتند از:
علت بیماری آلزایمر Alzheimer
با وجود ارائۀ فرضیه‌های مختلف درمورد علت ایجاد بیماری آلزایمر، متاسفانه علت قطعی ایجاد این بیماری هنوز ناشناخته است. برخی از این فرضیه‌ها شامل:
مواردی موثر در ابتلا به بیماری آلزایمر
مسلما تغذیه مناسب در سالمندان و خصوصا دریافت ویتامین E که نقش موثری در مهار رادیکالهای آزاد دارد (که محتملا می توانند به سلول های مغز آسیب بزنند) نیز موثر هستند.
دارندگان گروه خونی O از ماده خاکستری بیشتری در بخش خلفی مخچه برخوردارند. در مقایسه، افراد با گروههای خونی A, B یا AB دارای حجم کوچکتری از ماده خاکستری در مناطق تمپورال و لیمبیک مغز از جمله هیپوکامپ چپ هستند که یکی از نخستین بخشهایی از مغز است که در اثر آلزایمر، آسیب می‌بیند.
طبق مطالعات انجام شده، فاکتورهای خونی هِم و هموگلوبین هر دو در بافت مغز افراد مبتلا به آلزایمر افزایش می‌یابد. تأثیر این دو فاکتور خونی بر روی آستروسیت‌ها به این صورت است که هِم و هموگلوبین باعث کاهش سایتوکین‌ها می‌شود و در حضور این دو فاکتور میزان ورود آمیلوئیدهای بتا به درون سلول‌های آستروسیت کاهش پیدا می‌کند. از طرفی گیرنده‌های سطح سلول آستروسیت بنام CD36 در حضور هِم و هموگلوبین نیز کاهش پیدا می‌کند. عالیت ایمنی سلول‌های آستروسیت باعث ایجاد التهاب می‌شوند با بیماری آلزایمر در ارتباط است.
سالمندان و تشخیص زودرس آلزایمر
آزمون‌های تشخیص آلزایمر شامل این موارد است
- Geriatric Depression Scale
- General Health Questionnaire
- Stroop Test
- Minimental Status Examination
- Boston Naming Test
- Symbol Digit Modalities Test
- Clox Test
- Memory Test
- Token Test
- Global Deterioration Scale
درمان بیماری آلزایمر
آیا آلزایمر درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد. ولی حفظ کیفیت زندگی با انجام اقدامات خاص امکان‌پذیر میباشد. پزشک و خانواده می‌توانند با همکاری همدیگر برنامه مراقبتی لازم را طرح‌ریزی کنند
درمان دارویی بیماری آلزایمر
می‌تواند برای مدتی سرعت پیشروی علائم را کاهش دهد و سبب راحت‌تر شدن روند زندگی با وجود بیماری شود. امکان دارد داروها برای همه افراد به یک اندازه موثر نباشد. ولی مصرف دارو های زیر در درمان آلزایمر خفیف تا شدید در سالمندان توصیه می شوند:
- دونپزیل
- ریواستیگمین
- گالانتامین
- ممانتین
- ممانتین طولانی رهش و دونپزیل
درمان های غیر دارویی آلزایمر
با افزایش قدرت حرکتی و تعادل اثر منفی ناشی از بیماری کاهش می یابد.
بیمار مبتلا به آلزایمر بتدریج مشکلاتی را در رابطه با مراقبت از خود تجربه خواهد نمود. ابتدا ممکن است فقط به کمک و مساعدت مختصری نیاز داشته باشد، اما نهایتا مراقبین، کلیه مراقبت های شخصی آنها را برعهده خواهند گرفت. چنین وضعیتی برای بیماران بسیار دشوار بوده و از دست دادن استقلال و زندکی خصوصی برای آنها عمده خواهد شد.
فعالیت بدنی منظم یکی از موثر ترین و بهترین روش های کاهش خطر ابتلا به آلزایمر است
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و همچنین بسیاری از بیماری های خطرناک دیگر را از جمله سرطان، دیابت نوع 2، چاقی، سکته مغزی و بیماری قلبی را کاهش می دهد.
از آنجا که اولین علائم بیماری با تاثیر بر روی حافظه و عملکرد ادراکی مشخص می شود، انجام فعالیت های منظم ذهنی مانند حل جدول و یا مطالعه و همچنین بازی های فکری در جلوگیری از پیشرفت این اختلالات نقش موثری ایفا می کنند.
مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر
بیماری آلزایمر نوعی عارضه ی مزمن است که فرد مبتلا به آن ، نمی تواند بخوبی چیزی را به یاد بیاورد ، یاد بگیرد و یا ارتباط برقرار کند. در مراقبت از بیماران می بایست به نکات زیر توجه کرد:
مراقبت از گم شدن بیمار آلزایمری
گم شدن بیمار آلزایمری تجربه ناگواری است که ممکن است عواقب ناگوار و صدمات کشند‌ه ای در پی داشته باشد.
پیشنهاد می‌گردد تا از سرگردانی مخاطره آمیز بیمار جلوگیری شده و اقدامات فوری در اینگونه موارد فراهم گردد.
پیشگیری از آلزایمر
با توجه به روشن نبودن دلیل ابتلا به آلزایمر هنوز راه ثابت شده ای برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری شناخته نشده است. با این وجود گفته شده است که کلیه راه هایی که در کنترل بیماری های قلبی شناخته شده است احتمالا در پیشگیری از ابتلا به آلزایمر موثر باشد. همچنین درمان بیماری های عفونی منجمله بیماری های عفونی لثه، و انجام فعالیت های جسمی و ورزش و فعالیت های ذهنی و اجتماعی همراه با رژیم غذایی مناسب در پیشگیری یا به عقب انداختن آن تاثیر دارد.