درمان آلزایمر | روش‌های دارویی و غیر دارویی در درمان بیماری
در حال حاضر درمان قطعی برای درمان آلزایمر وجود ندارد. ولی حفظ کیفیت زندگی با انجام اقدامات خاص امکان‌پذیر می‌باشد. پزشک و خانواده می‌توانند با همکاری همدیگر برنامه مراقبتی لازم را طرح‌ریزی کنند. برنامه مراقبتی شامل درمان دارویی و درمان غیر دارویی آلزایمر می‌باشد.
درمان دارویی آلزایمر
می‌تواند برای مدتی سرعت پیشروی علائم را کاهش دهد و سبب راحت‌تر شدن روند زندگی با وجود بیماری شود. امکان دارد داروها برای همه افراد به یک اندازه مؤثر نباشد. ولی مصرف دارو های زیر در درمان آلزایمر خفیف تا شدید در سالمندان توصیه می شوند:
یکی از داروهای درمان آلزایمر دونپزیل نام دارد این دارو علائم شدید تا خفیف آلزایمر را بهبود خواهد بخشید. دونپزیل از شکسته شدن ماده ای شیمیایی در مغز به نام استیل کولین که برای استدلال، تفکر و حافظه بسیار مفید است جلوگیری می کند. افراد برای درمان آلزایمر خود، بسته به تجویز پزشک تنها یک مرتبه در روز می توانند از این دارو استفاده نمایند .
مانند هر داروی دیگری، داروهای درمان آلزایمر نیز عوارض مختص به خود را دارد که شامل مشکلات گوارشی همچون اسهال، استفراغ، تهوع، کاهش وزن، خستگی و گرفتگی عضلات است.
این دارو زیر مجموعه داروهای دونپزیل قرار دارد و به عنوان محافظی از سطح استیل کولین مغز عمل می کند. ریواستیگمین در دو نمونه کپسول و مایع خوراکی در بازار موجود است که بسته به تجویز پزشک روزانه دو بار بایستی مصرف شود. افراد مبتلا به مشکلات گوارشی از جمله خونریزی می توانند از بسته های پوستی این دارو استفاده کنند.
گالانتامین موجب افزایش سطح استیل کولین مغز می گردد، این ماده سبب می گردد سلول های مغزی با یکدیگر ارتباط داشته و احتمال بروز زوال عقلی کاهش پیدا کند. نمونه های این دارو به دو صورت کپسول و مایع خوراکی موجود است و افراد برای درمان آلزایمر خود می بایست دو مرتبه در روز از آن استفاده نمایند و به مرور زمان میزان دوز آن را افزایش دهند البته این کار توسط پزشک صورت خواهد گرفت بنابراین از مصرف خود سرانه و یا تغییر در میزان استفاده آن خودداری کنید.
مانند دو نمونه قبل این دارو نیز موجب به وجود آمدن مشکلات گوارشی خواهد شد. بهتر است در کنار مصرف این داروها از مواد طبیعی برای برطرف شدن مشکل گوارشی استفاده کرد. برای مثال استفاده از عسل طبیعی می تواند گزینه ای مطلوب برای این مشکلات باشد.
گلوتامات یک پیام رسان شیمیایی در مغز بوده که وجود آن برای یادگیری و حافظه ضروری است. ممانتین می تواند سطح گلوتامات موجود در مغز را کنترل و تنظیم نماید، چرا که متخصصین بر این عقیده هستند که میزان بالای گلوتامات برای مغز سمی و خطرناک است. این دارو که به دو صورت کپسول و مایع خوراکی وجود دارد نه تنها برای کنترل آلزایمر شدید تا متوسط توصیه می شود بلکه برای بیمارانی که نشانه های خفیف دارند نیز تجویز خواهد شد.
از جمله عوارض جانبی ممانتین سرگیجه، سردرد و یبوست است. اگر پزشک اجازه دهد و از ژل رویال برای کنترل آلزایمر استفاده شود، قطعا می توان از این عوارض جلوگیری کرد.
در این روش درمانی می توان دو داروی درمان آلزایمر به نام های دونپزیل و ممانتین را با یکدیگر ترکیب نموده و استفاده کرد. این روش درمانی برای افرادی است که مصرف چند قرص در روز برایشان مشکل ساز خواهد بود. با این درمان می توان از بروز بیماری پیشگیری نمود و فرآیند ذهنی و عملکرد کلی بیماران مبتلا به آلزایمر را کنترل کرد.
عوارض جانبی این روش سردرد، کمبود اشتها، کبود شدگی و سرگیجه است.
درمان غیر دارویی آلزایمر
بیماری آلزایمر مشکلات زیادی را برای بیمار و خانواده او ایجاد می‌کند. فیزیوتراپی یکی از روش‌های بهبود علائم آلزایمر و کاهش سرعت روند پیشروی بیمار محسوب می‌شود.
متخصص فیزیوتراپی در طرح‌ریزی برنامه درمانی جهت بهبود قابلیت حرکتی بیمار دارای مهارت و تجربه زیادی می‌باشد. تحقیقات زیادی، تأثیر فیزیوتراپی در بهبود سلامت مغز را اثبات کرده‌اند. فعالیت جسمانی منظم در طول مراحل مختلف ابتلا به آلزایمر سبب بهبود در موارد زیر می‌شود:
- تعادل
- جریان خون به مغز
- استقامت
- انعطاف‌پذیری
- قدرت عضلانی
بر طبق تحقیقات انجام شده، فیزیوتراپی با در نظر گرفتن چهار مورد زیر سبب کاهش سرعت پیشروی علائم آلزایمر می‌شود:
در طول روند پیشروی بیماری آلزایمر، افسردگی و پرخاشگری از جمله علائم شایع محسوب می‌شوند. متخصص فیزیوتراپی به افراد مبتلا به آلزایمر در جهت حفظ فعالیت بدنی کمک می‌کند. فعالیت منظم سبب بهبود روحیه و کاهش پرخاشگری می‌شود.
فیزیوتراپی با استفاده از حرکات کششی و حرکات مخصوص دیگر سبب آزادسازی اندورفین می‌شود که دارای خاصیت آرام‌بخش می‌باشد. بر طبق مطالعات مرتبط با درمان آلزایمر زودرس یا شدید، افراد مبتلا به آلزایمر که به طور منظم در طول 24 ماه از تمارین فیزیوتراپی استفاده می‌کنند، کمتر در ارتباط با مسائل رفتاری با مشکل مواجه می‌شوند.
بیمار آلزایمر معمولاً بر تعادل اثر منفی گذاشته و سبب افزایش احتمال افتادن بر زمین می‌شود. فیزیوتراپی منظم به حفظ قدرت عضلات و استخوان‌ها و بهبود هماهنگی کمک می‌کند.
افراد مبتلا به آلزایمر امکان دارد در زمان راه رفتن با مشکل مواجه شوند. فیزیوتراپی با بهبود حافظه عضلانی به جلوگیری از افتادن بر زمین کمک می‌کند. در این حالت حتی در زمان راه رفتن بر سطوح ناپایدار نیز عضلات واکنش مناسب خود را حفظ خواهند کرد.
افزایش توانایی در جهت مراقبت بیمار از خود، به منظور حفظ استقلال دارای اهمیت زیادی می‌باشد. فعالیت‌های روزانه مانند استحمام، لباس پوشیدن، تغذیه و استفاده از دستشویی در اثر ابتلا به آلزایمر برای شخص دشوار می‌شود. متخصص فیزیوتراپی با استفاده از تمرین‌های ویژه در جهت انجام این فعالیت‌ها به بیمار کمک می‌کند.
متخصص فیزیوتراپی همچنین به منظور ایجاد فضایی ایمن برای بیمار به افراد خانواده یاری می‌رساند. هدف از درمان، حفظ استقلال و قابلیت عملکردی بیمار در حد امکان می‌باشد.
از دست دادن حافظه برای بیمار و افراد خانواده یک مشکل اساسی محسوب می‌شود. در فیزیوتراپی از تمرین‌های ویژه منظم جهت بهبود جریان خون به مغز استفاده می‌شود.
متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا فعالیت مورد علاقه‌اش را با وضعیت کنونی خود تطبیق دهد. این فعالیت‌ها در برقراری ارتباط بیمار با دیگران نیز تأثیر مثبت دارد. او از روش‌های ساده و منحصر به فرد جهت آسان‌تر کردن روند زندگی برای بیمار و افراد خانواده استفاده می‌کند. متخصص فیزیوتراپی در جهت به تعویق انداختن روند پیشروی علائم آلزایمر به بیمار کمک کرده تا بیمار قادر باشد که در حد امکان از زندگی خود لذت ببرد.
می‌توان از ابتلا به بیماری آلزایمر جلوگیری کرد؟
در حال حاضر هیچ روش قطعی برای جلوگیری از بروز آلزایمر وجود ندارد. ولی با انجام اقداماتی می‌توان احتمال ایجاد این بیمار را کاهش داد.
بزرگسالانی که از لحاظ جسمانی فعال هستند کمتر در معرض ابتلا به بیمار آلزایمر یا دیگر انواع زوال عقل قرار دارند. فعالیت با شدت متوسط برای بیشتر افراد مفید و مناسب می‌باشد ولی بهتر است پیش از شروع هر گونه برنامه ورزشی ابتدا با پزشک در این ارتباط مشورت شود.
احتمال ابتلا به آلزایمر در افراد مُسنی که از لحاظ ذهنی فعال هستند نیز کمتر است. فعالیت‌هایی مانند خواندن، بازی‌های فکری، حل جدول و حتی مشاهده تلویزیون و یا گوش دادن به رادیو نیز ممکن است به جلوگیری از بروز علائم این بیماری کمک کند. بیرون رفتن از محیط منزل و برقراری ارتباط اجتماعی نیز می‌تواند در پیشگیری از بروز آلزایمر مؤثر باشد. اگرچه تأثیر این روش‌ها در جلوگیری از ابتلا به آلزایمر به طور رسمی به اثبات نرسیده است، ولی فعالیت‌های ذهنی به طور کلی در حفظ عملکرد مغزی مؤثر هستند.
در ارتباط با این پرسش که برای پیشگیری یا درمان آلزایمر چه مواد غذایی باید مصرف شوند، بایستی گفته شود که هدف برخی از تحقیقات انجام شده، یافتن ارتباطی بین رژیم غذایی مدیترانه‌ای و کاهش احتمال بروز آلزایمر می‌باشد. در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز می‌باشد.
در آخر موارد زیر می توانند در روند درمانی فرد مبتلا در نظر گرفته شوند: