یک اختلال عصبی رشدی است که با مقادیر بیش از حد بی توجهی، بی احتیاطی، بیش فعالی و تکانشگری که فراگیر، مخرب و در غیر این صورت برای سن نامناسب هستند مشخص می شود. شواهد بدست آمده نشان میدهد که این عارضه جزء بیماری های چند عاملی می باشد.سیر بیماری متغیر است 50% موارد علائم تا نوجوانی و اوایل بزرگسالی فروکش می کنند. در برخی موارد پرتحرکی برطرف میشود ولی کاهش میدان توجه و مشکلات کنترل تکانه ای باقی می مانند. در 40% موارد علائم تا بزرگسال دوام دارند. در این کودکان خطر امکان اختلالات مصرف و الکل و مواد اعتیاد آور همچنین، شخصیت ضد اجتماعی شایعتر می باشد.
دلایل مختلفی برای اختلال بیش فعالی وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت
در مطالعات انجام شده بر روی دوقلوهای یک تخمکی و دوتخمکی همچینی والدین این کودکان شواهدی بدست آمده که نشان می دهد ممکن است پایه ی ژنتیک داشته باشد. این عارضه در کودکانی که پدرانشان دچار ADHD هستند و همچنین در پسرها بیشتر دیده می شود.
موجهه با عوامل عفونی در 3 ماه اول بارداری در ایجاد این عارضه نقش دارد. همچنین در مادرانی که دچار سوء تغذیه یا مشکل بهداشتی در 4 هفته اول باشند، بیشتر دیده می شود.
آسیب های جزیی در دوره جنینی خصوصا در منطقه ی پریتال که ممکن است از دلایل آن باشد. و یا حاصل عوامل مکانیکی یا متابولیکی یا استرس و سایر عوامل در دوره شیرخوارگی ناشی از عفونت و التهاب یا ضربه در این کودکان شایع است.
مطالعات نشان داده اند که اختلال در اعصاب رسانه ها و دستگاه نورآدرنرژیک و ترشح دوپامین و اپی نفرین در این بیماری اثر می گذارند.
مطالعات بر روی EEG مغز این کودکان نشان دهنده درصد نسبی اختلال در نوار بتا می باشد. البته این تاخیر رشد در بسیار موارد با افزایش سن برطرف می شوند. همچنین مطالعات توموگرافیک کامپیوتری نشانگر کاهش جریان خون مغز در ناحیه ی لوب پیشانی کودکان می باشد.
عوامل استرس ساز و اختلال در تعادل خانواده، محرومیت و سایر عوامل اضطراب آور در تشدید و دوام اختلال بیش فعالی ADHD نقش دارند.
ناتوانی در کنترل، بازداری و جلوگیری از عمل
عمل بدون تفکر، تأمل و ملاحظه
عمل بدون پیشبینی، برنامهریزی و توجه به پیامدهای آن
احساس عمل آنی و خود به خود
اختلال تکانشگری ( اقدام قبل از اندیشیدن، تغییرات ناگهانی فعالیت و از جا پریدن در کلاس)
اختلال توجه (میدان توجه کوتاه، حواس پرتی، درجاماندگی، ناتوانی در تمام کردن تکلیف، تمرکز ضعیف)
دوره شیرخوارگی همراه با کم خوابی و گریه فراوان(میدان توجه کوتاه و حواس پرتی و درجاماندگی)
اختلال حافظه و تفکر (ناتوانی یادگیری، نقایص گفتاری و شنیداری، نشانه های مبهم عصبی و بی نظمی EEG )
خود انگاره ی منفی (واکنش این کودکان با وقوف به ناراحتی خویش بدتر می شود) واکنش منفی اطرافیان و همسالان و مسئولین مدرسه، باعث بروز احساس بی کفایتی و حتی موجب رفتار کنش نمایی ضداجتماعی، خودشکنی و خود تنبیهی گردد.
مشکلات تحصیلی هم در زمینه یادگیری و هم رفتاری شایع می باشد. نشانه های این اختلال در دوره دبستان با اختلال در یادگیری (خصوصا غلط های پیش و پا افتاده در دیکته) و تمرکز و رفتارهای تکانه ای و هیجانی آشکار می شود.
معمولا فعالیت بالایی دارند ولی در بسیاری از موارد مشکل تمرکز ندارند. علائمی که بیشتر دیده می شود عبارتند از:
دست و پای بیقرار، غالباً با دستهای خود بازی میکنند و آنها را حرکت میدهند.
افراد بیش فعال اصولاً برای مدت طولانی نمیتوانند جایی بنشینند و باید حتماً حرکت کنند، ترک صندلی یا ترک محل نشستن از نشانههای بیش فعالی است.
اصطلاحاً بالا رفتن از دیوار راست که خود نشانه پر انرژی بودن کودک است اگر از حدی فراتر رود میتواند از نشانههای بیش فعالی فیزیکی باشد.
نوعی دیگر از بیش فعالی، در تولید سر و صدا نمایان میشود، افرادی که دارای نوع اول بیش فعالی هستند نمیتوانند بی سر و صدا یک جا بنشینند، آنها حتماً باید مدام از خود سر و صدا در بیاورند.
افراد بیش فعال همیشه در حال حرکت و راه رفتن هستند که قسمت عمدهای از این حرکتها از روی سرگردانی هست.
افراد بیش فعال به دلایل مختلف ذهنی پرکار دارند که این پرکاری خود را در زیاد حرف زدن نمایان میکند.
افراد بیش فعال اصلاً تحمل انتظار ندارند به عنوان مثال قبل از پایان سؤال، جواب میدهند.
افراد بیش فعالی تخریبگرند و از این کار لذت میبرند، حتی اگر کودکی که بیش فعال است را در سن ۳۰ سالگی مشاهده کنید باز هم اصلاً به بهبود زندگی توجهی ندارد.
بدون فکر و بدون توجه به عواقب، کارشان را انجام میدهند.
مبتلایان به اختلال کم توجهی برخلاف گروه اول فعالیت بالایی ندارند اما توجه و تمرکز دچار مشکل هستند. نشانه های آن می تواند علائم زیر باشد:
دچار اشتباه میشوند اما فقط از روی بی دقتی
در تمرکز کردن و توجه به یک موضوع بیش از ۵ دقیقه مشکل دارند.
افراد بیش فعال اصلاً به صحبتهای فرد مقابل گوش نمیکنند آنها تظاهر به گوش دادن میکنند.
افراد بیش فعال در هنگام ناراحتی از خود عکسالعملهای سریع نشان میدهند، به عنوان مثال در هنگام گوش کردن ناگهان سر خود را برمیگردانند.
در برنامهریزی و سازماندهی برنامهها هیچ استعدادی ندارند.
اغلب به صورت کاملاً غیرعمدی لوازم و داراییهای خود را گم میکنند.
افراد بیش فعال به دلیل ذهن جهندهشان از این شاخه به آن شاخه، بسیار فراموشکارند.
با کوچکترین محرکی مثل بوق ماشین یا صدای تیک تاک ساعت حواسشان پرت میشود.
از دستورهای داده شده را پیروی نمیکنند.
نوع سوم: هر دو اختلال را با هم دارند
افراد مبتلا به بیش فعالی که تحت درمان قرار ندارند در معرض تصادف و حوادث بیشتری قرار دارند و رانندگی های خطرناک در میان آنان بیشتر دیده میشود. تغییر مسیر سریع، مشغول شدن با رادیو و تلفن موبایل در ضمن رانندگی در این افراد بیشتر است که در پی خود خطراتی را در بر خواهد داشت.
ارتباط جنسی بی محابا و پیش از ازدواج در این گروه از جوانان بیشتر رخ میدهد. عدم پایبندی به ارزش ها و اصول اخلاقی و از سوی دیگر عدم آگاهی از روشهای بهداشتی آنان را در معرض خطر قرار میدهد
از آنجائیکه نوجوانانی که فقط دچار بی توجهی هستند و در صحنه درس و نمره نمی توانند خود را نشان دهند، لذا ممکن است برای جبران آن دست به اقدامات نا مناسبی بزنند که به هر طریق ممکن نظر دیگران را جلب نماید.
زمان شروع و ختم درس خواندن، تکلیف انجام دادن، درس ها را دوره کردن، و نظایر اینها. از آنجاییکه نوجوان تمایل دارد نشان دهد که مستقل است و وابسته به والدین نیست، کمتر از دوران کودکی از والدین خود کمک می گیرد. با چنین شرایطی نوجوان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در برنامه ریزی روزانه دچار مشکل شود. به ویژه این افراد که در دوران دبستان از حمایت و برنامه ریزی درسی از سوی والدین برخوردار و از نظر درسی موفق بودند، ولی ممکن است در دوران راهنمایی که فشار و هدایت والدین کمتر میشود و یا قطع می گردد، افت تدریجی تحصیلی آغاز شود.
علائم این اختلال در بزرگسالان عبارتند از: تکانشگری، کمبود توجه اشکال در سازماندهی و تکمیل کارها، ناتوانی در تمرکز، افزایش حواس پرتی و تصمیم گیری های ناگهانی بدون اندیشیدن در مورد پیامدهای آنها. بسیاری از این افراد دچار افت عزت نفس ناشی از عملکرد مختل و موثر بر کارکرد شغلی و اجتماعی و دچار اختلال افسردگی ثانویه هستند.
پیش از شروع درمان، آموزش به خانواده در مورد علت و تغییرات سیستم اعصاب در این افراد بسیار حائز اهمیت است. غالبا والدین از دادن دارو خودداری میکنند و نگران عوارض دارو در فرزند خود هستند.
درمان دارویی ADHD بر اساس داروهای محرک عصبی و غیر محرک استوار است. از جمله داروهای محرک داروی متیل فنیدیت، با نام تجاری قرص ریتالین) و دگزامفتامین (مثل قرص ویوانس است. داروهای غیر محرک مانند آتوموکستین (مهارکننده بازجذب نوراپینفرین) و داروهای MAOIs میباشند. داروهای ضد افسردگی و داروهای آگونیستهای گیرنده آلفا آدرنرژیک مانند کلونیدین .
بهتر است به آنان گفته شود که کودکی که دچار کم توجهی است مانند کسی میماند که نیاز به عینک دارد وچشمهایش ضعیف است. کودکی که ضعف بینایی دارد تابلو را چگونه میبیند؟ تار، غیر شفاف و احتمالا غیر قابل خواندن. کودکی که دچار کم توجهی است در توجه کردن به مطالب و محرک های خارجی به همین صورت غیر شفاف است و نمی تواند مطالب را درک کند.
برای اینکه همکاری کودک یا نوجوان در مصرف دارو افزایش یابد میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
برای خوردن دارو طبیعی رفتار کنیم و اضطراب از خود نشان نده
بهتر است اگر والدین نیز دارویی مصرف میکنند به ویژه اگر داروی اعصاب باشد در مقابل کودک خورده شود تا از مصرف داروهای خود احساس شرم نکند.
اثرات دارو و فواید خوردن دارو در ایجاد توجه به درس و درس خواندن، به کودک توضیح داده شود.
درمانهای غیردارویی این بیماری عبارتند از کاردرمانی، گفتار درمانی و درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی، مداخله در مدرسه، آموزش مهارتهای اجتماعی، آموزش مدیریت والدین و نوروفیدبک است(هنوز شواهد قدرتمندی در تایید این شیوه درمان ارائه نشده است). همچنین اخیراً بهبود بیماری ADHD از طریق بازی با کودک (بازیِ درمانی) نیز در بین متخصصین رواج یافتهاست. بازیهای درمانی اصول درمانی زیادی را دربرمیگیرند و به بچهها کمک میکنند تا دربارهٔ مشکلاتشان گفتگو نمایند. همچنین به آنها مهارتهای ویژه شناختی و رفتاری را یاد میدهد. مثلاً بچهای که مشکلات خودکنترلی دارد مهارتهای مهم اجتماعی مثل رعایت نوبت، گوش دادن به صحبت دیگران، رعایت قوانین بازی و غیره را نیز در حین بازی یاد میگیرد.
از سوی دیگر والدین این گروه از کودکان یا نوجوانان میبایست هر چه میتوانند اطلاعات خود را در مورد بیماری افزایش دهند و بیاموزند که با کودک خود چگونه باید رفتار کنند و ویژگی های فرزند آنان چیست؟ فرا گیری این آموزش ها باعث کاهش اختلاف و بگو مگو و درگیری با کودک یا نوجوان میشود.
در حدود نیمی از موارد، بیش فعالی و کم توجهی با اختلالات دیگری نیز همراه میباشند که به درمان های مرسوم اختلال بیش فعالی پاسخ نمیدهند. افسردگی (نوع دیس تایمی یا افسرده خویی) اضطراب (۲۵%)، بیماری دو قطبی (۴۵%)، رفتار های مخالفت جویانه و رفتارهای ضد اجتماعی (۳۵%) و نیز برخی از اختلالات یادگیری (۶۰%) مانند اختلال در ریاضیات، خواندن و نوشتن در ۶۰% موارد همراه بیش فعالی دیده می شوند.
بیماری درمان نشده با هاله هایی از سایر اختلالات و مشکلات رفتاری پوشیده و پیچیده تر میشود. به شکل زیر توجه کنید. در واقع علائم و بیماری اصلی هسته مرکزی این حلقه ها را تشکیل داده اند و فقدان اقدام درمان دارویی و غیر دارویی لازم باعث گردیده که به مرور زمان و طی چند سال اختلالات رفتاری به دور بیماری تنیده شوند.
قسمت ۱ در واقع همان بیماری اصلی بیش فعالی است که سایر اختلالات رفتاری به صورت لایه های رسوبی در صورت عدم درمان، به دور بیماری اصلی تنیده می شوند. برای زدودن آنها ضروری است ابتدا هسته اصلی تحت درمان دارویی قرار گیرد و در پی آن با مشاوره های لازم برای کودک و نوجوان به ویژه برای والدین آنها در مورد نحوه بر قراری ارتباط و رفتار با فرزند بیش فعالشان اقدام شود. بدین ترتیب پایه اصلی درمان، درمان دارویی اختلال بیش فعالی است.
تحقیقات نشان داده اند که مصرف سیگار در نوجوانان یا بالغین بیش فعال شایع است. دیده شده است هرچه علایم بیشتری وجود داشته باشد خطر مصرف سیگار افزایش می یابد.
خطر مصرف سایر مواد مخدر و محرک ها در این افراد به دو برابر افزایش مییابد. درمان و کنترل بیماری میتواند این خطر را بطور محسوسی کاهش دهد.
درمان مرتب و مستمر نه تنها برای کودکان و نوجوانانی که به تحصیل اشتغال دارند مفید است بلکه برای بزرگسالانی که شاغل هستند نیز مفید است. موفقیت و پیشرفت شغلی در کسانی که تحت درمان قرار دارند بیشتر خواهد بود.
این رفتارها به ویژه در پسر بچه ها یک هیجان و شیطونی طبیعی است و نیاز به درمان ندارد.
مقایسه رفتار های این کودکان با همسن های وی در تمیز آن با حالت نرمال به والدین کمک خواهد بود.
این رفتارها مربوط به نوجوانی بوده و با سپری شدن این دوران اوضاع بهتر خواهد شد.
دوران نوجوانی با بحران هایی رشدی و تکاملی همراه است ولی اختلال توجه نداشته و بیش فعالی تا حدی که باعث اختلال در درس خواندن و انجام وظایف روزمره شود را به همراه ندارد.
داروهای تجویز شده مخ بچه را خراب میکند.
سیستم اعصاب این کودکان ماده ای به نام دوپامین در قسمت پیشانی کمتر از حد طبیعی دارد که همان باعث بیش فعالی و کم توجهی میشود. با مصرف مرتب دارو این کمبود جبران شده و مغز فعالیت خود را منظم تر انجام میدهد.
چقدر این پست مفید بود؟
برای ثبت روی هر ستاره کلیک کنید
میانگین امتیازات 3.6 / 5. تعداد رای: 105
تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.