بیماری های روانی انزوای اجتماعی و کاهش عملکرد بیمار در زمینه شغلی و روابط اجتماعی باعث مشکلات بیشتری برای بیمار می‌گردد. برای پیشگیری از انزوا و گوشه‌گیری، بازتوانی روانی برای بیمار ضروری است تا فعالیت‌های عادی زندگی بیمار کمتر مختل گردد.
خانواده با انجام اقداماتی می‌تواند در سازگاری بیمار با بیمارش و همچنین حفظ و ارتقاء توانمندی‌های روانی بیمار کمک کند. این اقدامات عبارتند از:
مراقبت مستمر از بیمار و رها نشدن وی. بیمار نیاز به مراقبت‌های دارویی، بهداشتی و توانبخشی روانی دارد که تمام اینها از عهده یک نفر خارج است.
بهتر است تا حد امکان تمام اعضاء خانواده در این مراقبت نقش داشته باشند و هر یک از وظایف مراقبت متناسب با شرایط اعضاء خانواده میان آنها قسمت شود.
کمک به بیمار برای پذیرفتن بیمارش. با کم شدن و قطع افکار هذیانی، بیمار قادر به فراگیری این آموزش‌ها می‌باشد. برای این منظور، خانواده بهتر است خود آموزش های لازم را فرا گیرد و در زمان‌های مناسب اطلاعات مربوط به بیماری را با حوصله به بیمار منتقل کند.
یکی از این فرصت‌ها هنگامی است که بیمار در مورد علت مصرف دارو، نام بیماری، علت علائم خود جویا شود. در این لحظه خانواده می‌تواند با پاسخی کوتاه بر دانش بیمار بیفزاید.
بهتر است از سخنرانی، نصیحت و ارائه اطلاعات زیاد در مدت کوتاه به فرد خودداری شود.
ایجاد امیدواری در بیمار. یادآوری اثرات درمان، پاک شدن علایم بیماری و افزایش کارایی و بهبود روابط اجتماعی که در پی درمان بیمار ایجاد می‌شود، از مواردی است که می‌تواند بیمار را به ادامه درمان امیدوار کند.
کمک به بیمار برای ثبت علایم بیماری، عوارض داروها و هر گونه تغییراتی که ممکن است در روحیه خود احساس کند.
این توجه باعث می‌شود که بیمار نسبت به بیماری خود آگاهی بیشتری بدست آورد و سعی کند آنها را با خانواده و پزشک معالج خود در میان گذارد.
همراهی با بیمار برای ایجاد یک برنامه سبک روزانه و منظم و جلوگیری از تغییرات زیاد و غیرقابل پیش‌بینی در طول روز تنظیم برنامه روزانه مانند ساعت خواب، کمک به خریدهای مایحتاج خانه، کمک در کارهای منزل، تنظیم ساعات شخصی در روز برای ورزش و قدم زدن از جمله این موارد است.
نظارت خانواده بر مصرف منظم دارو توسط بیمار.
افزایش آگاهی بیمار از بیماری خود همکاری او را برای مصرف منظم داروها بیشتر خواهد کرد. با این وجود نظارت دور یا نزدیک (بسته به میزان همکاری بیمار) اهمیت فراوانی دارد.
نکات مهم در همیاری خانواده
کمک به بیمار در شرکت در فعالیت‌های تفریحی و اجتماعی مناسب. گردش در پارک نزدیک منزل، شرکت در جلسات مذهبی و اعیاد شرکت در جلسات آموزشی مربوط به همین بیماری، شرکت در میهمانی‌های خانوادگی از جمله این موارد است. در پی شرکت در جلسات بهتر است رفتارهای مناسب و مفید بیمار مطرح و حمایت گردند.
در اجرای برنامه های تنظیم شده ثابت قدم باشید. بدین منظور وظایف را میان سایر اعضاء خانواده تقسیم کنید.
با بیمار آهسته، شمرده شمرده و با صدا و لحنی آرام صحبت کنید. سعی کنید جملات کوتاه بکار برید. از انتقاد و سخنان کنایه دار خودداری کنید.
بیمار را در برابر رفتارهای مثبت وی هر چند که کوچک باشد تشویق و تمجید کنید. در انجام کارهای دشوار با وی مشارکت کنید.
برای استقلال بیشتر بیمار به وی کمک کنید. وظایف سبک برای وی در نظر بگیرید و پیش از اجراء نظر وی را برای انجام کارهای محوله جویا شوید. پس از انجام کارها وی را در برابر سایر اعضاء خانواده تشویق کنید.
از سلامت جسمانی و روانی خود و سایر اعضاء خانواده غفلت نکنید. برای حمایت و مراقبت کافی از بیمار لازم است سایر اعضاء خانواده سالم، شاداب و پرانرژی باشند. از این رو سایر اعضاء خانواده نیز لازم است از فعالیت‌های تفریحی، ورزشی و استفاده از اوقات فراغت شخصی خود برخوردار شوند. هر چند اعضاء خانواده سالم و شاداب باشند، بیشتر می‌توانند در مراقبت از بیمار مؤثر باشند.
