اساس و پایه درمان اختلال دو قطبی درمان دارویی است که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شود. در صورت مصرف نامنظم و یا قطع پیش از موعد داروها، فازهای اختلال مکررا تکرار میشوند و حتی ممکن است در طول یکسال چند فاز بیماری دیده شود.
در شرایطی که فرد مبتلا با عودهای مکرر و شدید مواجه است، زندگی خصوصی و حرفه ای فرد مرتب در تلاطم و بحران قرار داشته و با شکست و ناکامی همراه می گردد. در درمان اختلال دو قطبی، هر کدام از فازهای اختلال که باشد، حتما باید یکی از داروهای تنظیم کننده خلق مصرف شود.
در پاسخ این سوال باید گفت:
بسیاری از بیماری های انسان درمان قطعی ندارند و با اقدامات درمانی، بیماری کنترل میشوند، مانند بیماری دیابت، فشار خون بالا و …
هدف از درمان در بسیاری از عرصه های پزشکی این است که بیمار مجددا به فعالیت روزمره خود برگردد و کیفیت زندگی مناسبی پیدا کند.
منافع درمان به عوارض آن ارجحیت داشته باشد. با این توضیحات اختلال دو قطبی قابل درمان است اما نه به مفهوم ریشه کن شدن آن و عدم نیاز فرد مبتلا به ادامه درمان و مصرف دارو. با پیگیری مرتب درمان، اختلال وضعیت مطلوبی پیدا خواهد کرد. در این حالت شخص قادر است به بسیاری از فعالیت های زندگی روزمره خود مانند تحصیل، کار، ازدواج و … برسد. درصورتیکه هم دفعات عود بیماری بصورت قابل توجهی کاهش یافته و هم شدت آن بسیار کمتر شود، فرد مبتلا قادر است به بسیاری از فعالیت های زندگی خود بپردازد. بجای انکار بیماری، بهتر است یاد بگیریم که چگونه با آن کنار بیاییم، چگونه آن را کنترل کنیم و چگونه با آن و همراه آن زندگی کنیم. از آنجایکه بیماری دو قطبی یکی از بیماریهای طولانی مدت انسان است، از این رو:
هر چه این اختلال را بشناسیم، از علت آن آگاه شویم، سیر و روند آن را بدانیم، با داروهایی که در درمان بکار میروند آشنا شویم، اثرات درمانی آنها را بدانیم و با عوارض داروها آشنا شویم بهتر میتوانیم بر اختلال خود کنترل داشته و اجازه ندهیم که، خود را بر ما و خانواده تحمیل کرده و هر روز زندگی ما را دستخوش تغییر و دگرگونی کند.
روش های درمان دوقطبی بدون دارو به عنوان کمک درمان مورد استفاده قرار میگیرند که موارد زیر میباشد:
تاکید درمان اختلال دوقطبی، بر دارو درمانی است. تغییرات شیمیایی که در مغز این بیماران در زمان عود بیماری رخ میدهد با مصرف دارو منظم شده و مواد شیمیایی مغز تعادل خود را بدست میآورند و علائم اختلال از بین میروند و بیماری تحت کنترل در میاید.
همانطور که از اسم اختلال دو قطبی بر میاید این اختلال دارای دو قطب یا دو فاز کاملا متفاوت بوده و از این رو، درمان نیز در فازهای مختلف تا حدودی متفاوت میباشد. منظور از دو قطب یا دو فاز بیماری فاز افسردگی و فاز شیدایی (مانیا) است.
هدف از درمان در هریک از فازهای افسردگی یا مانیا این است که بیمار مجددا به حالت سلامت روانی خود بازگردد.
منظور از داروهای تنظیم کننده خلق داروهایی است که در هر یک از دو فاز اختلال می بایست تجویز نمود. این داروها فرد مبتلا را به خط سلامت روانی میرساند و بر هر دو فاز افسردگی و مانیا موثر است. داروهایی که به این منظور تجویز می شوند در درجه اول عبارتند از:
در فاز مانیا علاوه بر مصرف داروهای تنظیم کننده خلق، می بایست داروهای کمکی تجویز کرد که بیمار را به طرف خط سلامت نزدیک کند. در این مرحله شایعترین داروهای مورد استفاده عبارتند از:
در این فاز به داروهای تنظیم کننده خلق داروهای ضد افسردگی اضافه میگردد. تا بیمار را به خط سلامت روانی برساند. شایعترین داروهای مورد استفاده در این مرحله عبارتند از:
باید در نظر داشت که:
پس از سپری شدن فاز مانیا یا افسردگی نیاز به مصرف داروهای ضد افسردگی یا آنتی سایکوتیک نیست و به احتمال زیاد مصرف تنظیم کننده های خلق کافی است.
مصرف داروهای تنظیم کننده خلق پس از رفع فاز مانیا و افسردگی باید ادامه یابد
به منظور جلوگیری از عود مجدد بیماری (چه فاز مانیا و چه فاز افسردگی) ممکن است پزشک معالج صلاح بداند که تا چند سال درمان ادامه یابد.
یکی از شایعترین اشتباهات بیماران این است که به محض بر طرف شدن فاز مانیا یا افسردگی دارو را قطع میکنند.
هر چند که مصرف دارو به مدت طولانی دشوار است ولی استمرار درمان باعث جلوگیری از عود بیماری میگردد.
در هر صورت برای تنظیم مقدار دارو حتما با نظر پزشک معالج خود اقدام نمایید.
در ادامه به معرفی داروهای تنظیم خلق خواهیم پرداخت.
موثرترین دارو در درمان و عود فاز شیدایی اختلال دوقطبی است. در مقایسه با فاز شیدایی، در درمان فاز افسردگی نیز هر چند کمتر موثر است هستند. مصرف لیتیم خطر خودکشی را 6 تا 7 برابر کمتر می نماید. خطر عود بیماری با قطع لیتیم بیش از 20 برابر افزایش می یابد. بنابراین مصرف مستمر لیتیم می تواند عود هر دو فاز بیماری را کمتر نماید.
از این رو بهتر است هر سه ماه سطح سرمی لیتیم و آزمایشات مربوطه انجام شود. بهتر است سطح سرمی لیتیم که اثر موثر درمانی و پیشگیرانه داشته باشد بین 0.6 تا 1 میلی اکی والان در لیتر حفظ شود.
دقت شود که مصرف داروهای مدر پایین آورنده فشار خون مانند تیازید و اسپیرونولاکتون و نیز داروهای ضد دردی که برای دردهای مفصلی به فراوانی استفاده می شوند مانند بروفن و دیکلوفناک (به استثناء آسپیرین) می تونند سطح خون لیتیم را افزایش داده و به مسمومیت منجر شوند. سطح خونی بالاتر از 1.2 میلی اکی والان خطر مسمومیت دارد. مصرف چایی زیاد و قهوه میتواند سطح خونی این دارو و اثر درمانی آن را کاهش دهد.
والپروات سدیم دارویی است که با اثر بر سیستم اعصاب مرکزی تاثیرات درمانی خود را اعمال می نماید.
در داروخانه ها ترکیبات مختلفی از آن موجود است و به اسامی مختلف آورده می شود. نوعی از آن “آهسته رهش” بوده و سطح خونی آن نوسان کمتری پیدا می کند، از این رو عوارض کمتری نیز دارد و به همین دلیل بجای اینکه روزی سه بار مصرف شوند روزی یک الی دو بار تجویز می گردند. مصرف دارو با دفعات کمتر همکاری بیمار در ادامه طولانی دارو را نیز بهبود می بخشد و خطر دارو کمتر می شود. به یاد داشته باشیم که مهمترین علت عود بیماری قطع مصرف یا کاهش نابجای مقدار داروی بیمار می باشد.
از انواع آهسته رهش، دپاکین کرونو و والپروات ساندوز می باشد.
این دارو در درمان سردرد میگرنی، بیماری صرع، افسردگی و بیماری دوقطبی، کنترل علائم ترک الکل و موارد دیگر کاربرد درمانی دارد.
برخی با دانستن اینکه این دارو یکی از دارو های ضد تشنج است، از مصرف آن واهمه پیدا میکنند و حتی از ادامه مصرف آن منصرف می شوند که در این صورت بهتر است ابهامات و سوالات خود را از پزشک معالج خود بپرسند.
والپروات سدیم در کنترل فاز مانیای اختلال دوقطبی داروی بسیار موثری است. این دارو هم در فاز حاد بیماری و نیز در فاز خاموش بیماری و به منظور پیشگیری از عود فاز مانیا یا شیدایی بسیار موثر می باشد.
اثرات درمانی دارو به سطح خونی آن بستگی دارد که لازم است بین ۵۰ تا ۱۵۰ میکرو گرم در دسی لیتر تنظیم شود. معمولا پس از تجویز دارو، سطح خونی آن تعیین و مقدار داروی مصرفی بیمار بر اساس آن تنظیم می شود.
در درمان فاز افسردگی اختلال دو قطبی معمولا داروهای ضد افسردگی تجویز می گردد تا ضمن درمان افسردگی از عود حمله مانیا جلوگیری نماید. به تنهایی اثر موثری در درمان افسردگی ندارد.
مهمترین عوارض والپروات سدیم که لازم است بدانیم:
چاقی: برای کنترل آن نیاز به داشتن رژیم غذایی است.
ریزش مو: تجویز ترکیبات zinc مفید است.
لرزش: تجویز پروپرانولول و گاباپنتین موثر است.
اختلال عادت ماهانه: به ویژه در دختران جوان
تهوع و معده درد: مصرف دارو به همراه غذا در کاهش آن موثر است.
ورم: به ویژه در پاها. کاهش مقدار دارو موثر است.
موارد فوق شایع ولی خطرناک نیستند. برخی موارد نادرند هر چند که ممکن است خطرناک باشند:
هپاتیت (ورم کبد)
اختلالات خونی
اختلال هوشیاری
کسانی که تواما آسپیرین و یا وارفارین و یا سایر داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند باید بیشتر تحت نظر باشند، زیرا سطح خونی داورهای فوق در صورت مصرف توام والپروات سدیم افزایش یافته و خطر خونریزی بیشتر می شود.
کسانی که تحت درمان والپروات سدیم قرار دارند لازم است آزمایشات زیر را به صورت دوره ای انجام دهند تا از عوارض ناخواسته و خطرناک به موقع آگاه شده و اقدامات لازم برای پیشگیری به عمل آید:
آزمایش CBC (شمارش گلبول های سفید و قرمز) هر 6 تا 12 ماه
آزمایش آنزیم های کبدی هر ۶ تا ۱۲ ماه
افزایش مختصر آنزیم های کبد به معنی قطع دارو نمی باشد، در این گونه مواقع لازم است با پزشک خود مشورت نمایید.
از آنجائیکه مصرف طولانی والپروات سدیم میتواند باعث کم خونی شود بهتر است تواما ویتامین اسید فولیک استفاده شود.
بر فاز افسردگی اختلال دو قطبی موثر است. جزو داروهای ضد تشنج می باشد که در درمان اختلال دو قطبی موثر است. فاصله بین فاز ها افسردگی و مانیا را طولانی می نماید و از عود آنها جلوگیری می نماید.
عارضه مهم آن عوارض پوستی بنام استیونسون جانسون است که خطرناک است و در صورت بروز راش و جوش های پوستی در صورت، اندام ها و حتی مخاط دهان بهتر است هر چه زودتر قطع شود و به اورژانس مراجعه شود.
در درمان فاز مانیا و نیز تا حدی فاز افسردگی اختلال دو قطبی موثر است. کاربامازپین نیز جزو داروهای ضد صرع است که کاربرد درمانی در اختلال دوقطبی دارد. برای بررسی عوارض کبدی و خونی و یا کلیوی که شایع نمی باشند بهتر است هر 6 ماه آزمایشات مربوطه داده شود .
یک رویکرد درمانی است، که احساسات ناکارآمد و رفتارها، فرایندها و مضامین ناسازگارانه را از طریق شماری از روش های سیستماتیک، نشانه می گیرد. و با تمرکز بر حل مسئله به مراجع در انتخاب استراتژی مناسب برای مواجه با مشکل کمک می کند.
استفاده از روشهای روانشناختی مبتنی بر تعامل شخصی منظم با فرد بزرگسال، به منظور کمک به وی در تغییر رفتار و غلبه بر مشکلات است.
شامل قرار گرفتن در معرض نور روز یا طول موج خاصی از نور با استفاده از لیزر، دیودهای ساطعکننده نور، لامپهای فلورسنت، یا لامپهای بسیار روشن، نور تمام-طیف، که معمولاً با دستگاههای مختلف کنترل میشود، میباشد. نور برای مدت زمان تجویز شده و در برخی موارد، در یک زمان خاص از روز تجویز میشد.
در این روش، یک مولد میدان مغناطیسی را در نزدیکی سر بیمار قرار میدهند. این سیمپیچ، از طریقِ القای الکترومغناطیسی، یک جریان الکتریکی خفیف در ناحیه زیرین خود در مغز ایجاد میکند. سیمپیچ مذکور در عینحال به یک دستگاه ضربانساز یا محرک متصل است که جریان برق را به آن هدایت میکند. برخی از شواهد علمی حاکی از تاثیر آن در درمان افسردگی میباشد.
حمایتگر و آگاه بودن خانواده ها بسیار اهمیت دارد. خانواده باید با دیدن رفتارهای عجیب و غیرمعمول عزیزشان به سرعت برای درمان وی اقدام کنند. داشتن یک همراه و حامی می تواند فرد بیمار را برای درمان ترغیب و تشویق کند.
به طور معمول کاردرمانی در درمان اختلال دوقطبی اینگونه عمل میکند که توجه فرد را بر چگونگی تأثیر نوسانات خلقی بر زندگی و رفاه فرد جلب میکند. به بیان دیگر یک کار درمانگر کمک میکند تا فرد دچار اختلال تواناییها خود را در انجام فعالیتهای روزانه بشناسد و آنها را به انجام فعالیتهای معنادار سوق دهد. به عبارتی نقاط قوت بیمار را برای تعیین هدفها و هدفگذاری در زندگی شناسایی و سازماندهی میکند.
کار درمانگر با استفاده از تکنیکها و استراتژیهای خاصی به فرد مبتلا به اختلال کمک میکنند. بارها دیده شده افرادی که برای شرکت در جلسات کاردرمانی علاقه چندانی نشان ندادند اما پس از شرکت در کلاسها و پایان دوره درمان روابط سالمتری با اطرافیان خود برقرار کردند، توانستند به طور موثرتری به بیان احساساتشان بپردازند و در هنگام تصمیمگیری از توانایی تمرکز بر روی مسئله به طور متمرکز بهره بردند و در زندگی شخصی قدمهای موثرتری به سمت جلو برداشتند.
چقدر این پست مفید بود؟
برای ثبت روی هر ستاره کلیک کنید
میانگین امتیازات 3.5 / 5. تعداد رای: 312
تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.